(Zielone) zamówienia publiczne po nowelizacji…

W dniu 28 lipca br. weszła w życie długo oczekiwana nowelizacja ustawy – Prawo zamówień publicznych (p.z.p.). Jest to lekko spóźniona implementacja dwóch unijnych dyrektyw (2014/24/UE i 2014/25/UE), która spowoduje duże zamieszanie w „branży”.

Wśród wielu (niewątpliwie) pozytywnych zmian w cyt. ustawie, można dostrzec kilka „ekologicznych nowalijek”. Kto pamięta hasło „zielone zamówienia publiczne”? W polskiej praktyce nie miało ono większego znaczenia, tak jak inne klauzule „społeczne”, skoro obowiązywał dogmat najniższej ceny…

Być może sytuacja się zmieni, gdyż ustawodawca przewidział instrumenty wspomagające stosowanie aspektów środowiskowych w przetargach (i nie tylko!!!). W końcu nowelizacja p.z.p. zakłada promowanie i realne wykorzystywanie pozaekonomicznych celów zamówień publicznych takich jak ochrona środowiska…

Pierwszym jest zmiana brzmienia art. 29 ust. 4 p.z.p. odnośnie stosowania tzw. klauzul „społecznych”. Teraz zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, które mogą obejmować m.in. aspekty środowiskowe. Ponadto, na podstawie art. 30 ust. 8 pkt 2 lit a p.z.p. zamawiający roboty budowlane może (w opisie przedmiotu zamówienia) wymagać od materiału, produktu lub usługi, określonych poziomów oddziaływania na środowisko i klimat.

Z kolei, na podstawie art. 30b ust. 1 p.z.p.  zamawiający może wymagać od wykonawców przedstawienia certyfikatu wydanego przez jednostkę oceniającą zgodność lub sprawozdania z badań przeprowadzonych przez tę jednostkę jako środka dowodowego potwierdzającego zgodność z wymaganiami lub cechami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia, kryteriach oceny ofert lub warunkach realizacji zamówienia. Może to być np. certyfikat ISO lub EMAS.

Bardzo ciekawym (i od dawna oczekiwanym!) rozwiązaniem jest żądanie od wykonawców udzielenia wyjaśnień dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, w przypadku, gdy cena wydaje się rażąco niska. Wyjaśnienia mogą dotyczyć m.in. wyliczenia ceny lub kosztu w zakresie wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska (art. 90 ust. 1 pkt 4 p.z.p.).

Jeden z koronnych, można by rzec, przepisów p.z.p. (art. 91), zawierający zasadę wyboru oferty najkorzystniejszej na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zmieniono tak, że obecnie kryteriami oceny ofert są cena lub koszt albo cena lub koszt i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności aspekty środowiskowe, w tym efektywność energetyczna przedmiotu zamówienia.

            Nowelizacja kładzie nacisk na pojęcie cyklu życia przedmiotu dostawy np. urządzeń biurowych. Rachunek kosztów cyklu życia może obejmować w szczególności koszty poniesione przez zamawiającego lub innych użytkowników związane z użytkowaniem (np. koszty zużycia energii i innych zasobów), wycofaniem z eksploatacji (np. koszty zbierania i recyklingu) oraz koszty przypisywane ekologicznym efektom zewnętrznym związane z cyklem życia produktu, usługi lub robót budowlanych dotyczące emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń oraz inne związane z łagodzeniem zmian klimatu (o ile ich wartość pieniężną można określić i zweryfikować).

Powyższe zapisy zweryfikuje praktyka dnia powszedniego…

Jeszcze przed nowelizacją pojawiła się „perełka” – wyrok  Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 23 września 2014 roku (sygn. akt KIO 1857/14). KIO orzekła, że  stawiając silnikom zamawianych autobusów wymagania dotyczące ich pojemności, w pierwszej kolejności zamawiający powinien kierować się kosztami eksploatacji tych jednostek napędowych, wśród których decydujące znaczenie ma zużycie paliwa, gdyż stanową one olbrzymią część kosztów działalności zamawiającego. KIO uznała, że optymalizacja powyższych kosztów jest elementem niezbędnym dla dalszego funkcjonowania zamawiającego, jak również wyrazem dbałości o finanse publiczne. Kolejnym ważnym elementem jest kwestia ochrony środowiska oraz wytycznych UE w tym zakresie. Czyli można wymagać czegoś więcej niż korzystna cena…

Na marginesie, omawiana nowelizacja p.z.p. wprowadza instytucję prawną partnerstwa innowacyjnego, jako zupełnie nowy tryb udzielania zamówień publicznych. Zgodnie z wytycznymi wynikającymi z dyrektywy 2014/24/UE oraz strategii „Europa 2020” istotnym zagadnieniem są innowacje, w tym ekoinnowacje. Co prawda, nowy art. 73a p.z.p. nie odnosi się bezpośrednio do tego zagadnienia, to niewykluczone jest zastosowanie przez zamawiającego dodatkowej punktacji za np. mniejszą emisję spalin przez samochody.

Pozostaje życzyć sobie, aby środki publiczne (a tak naprawdę nasze pieniądze pochodzące z podatków) były racjonalnie wydawane.