Nielegalne urządzenie wodne? Dwie opłaty legalizacyjne!

Kolejny raz omawiam orzeczenie sądowe. Tym razem „na warsztat” trafił wyrok NSA z dnia 20 stycznia 2017 roku (sygn. akt II OSK 1531/16). Dlaczego? O tym poniżej.

Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej przedsiębiorcy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 stycznia 2016 roku (sygn. akt IV SA/Wa 2759/15) w przedmiocie nakazu usunięcia maszyn i urządzeń położonych na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią, oddalił skargę kasacyjną. Orzeczenie to można uznać za przełomowe, gdyż dotyczy wykładni art. 64a i art. 9 ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku – Prawo wodne. Przepisy te dotyczą urządzeń wodnych, do których stosuje się zarówno przepisy ustawy – Prawo wodne jak i ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane!

Co to ma wspólnego z ochroną środowiska? Sporo – wystarczy wspomnieć, że art. 63 ustawy – Prawo wodne nakazuje kierowanie się zasadą zrównoważonego rozwoju (określoną w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska) przy projektowaniu, wykonywaniu i utrzymywaniu urządzeń wodnych, czyli zachowanie dobrego stanu wód i charakterystycznych dla nich biocenoz, istniejącej rzeźby terenu oraz biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na terenach podmokłych. Przykładem może być tworzenie tzw. przepławek dla migrujących ryb przy budowlach piętrzących (chyba każdy oglądał program telewizyjny poświęcony wędrówce łososi…).

Przedsiębiorca, który przegrał przed NSA, składował żwir i piasek na terenie międzywala, a także ustawił taśmociągi, ciągniki siodłowe, naczep i ładowarki. Teren międzywala był objęty ochroną przeciwpowodziową. Mimo nakazu usunięcia urządzeń i materiałów nie uczynił tego, ponadto prowadził działalność bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego. Nie zalegalizował również urządzeń w myśl ustawy – Prawo wodne. Urządzenia i maszyny, które zlokalizował w międzywalu, NSA potraktował jak urządzenie wodne, co było możliwe na podstawie art. 9 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy – Prawo wodne: przepisy tej ustawy dotyczące urządzeń wodnych stosuje się odpowiednio do robót wykonywanych na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią!

I tutaj dochodzimy do sedna sprawy.

Każdy słyszał o instytucji prawa budowlanego zwanej legalizacją. Art. 49 i 49b ustawy prawa wodnego określają obowiązek wniesienia stosownej opłaty za legalizację obiektu budowlanego wzniesionego bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia. Przykładowo, wybudowanie ogrodzenia o wysokości powyżej 2,20 m bez zgłoszenia właściwemu organowi (staroście) oznacza konieczność uiszczenia opłaty w wysokości 2500 zł, natomiast budowa garażu albo altany o powierzchni do 35 m² wiąże się z opłatą legalizacyjną w wysokości 5000 zł. Gorzej, gdy legalizacja dotyczy obiektu, który wymaga pozwolenia na budowę – np. dom jednorodzinny to opłata w wysokości 50 000 zł!  Co istotne, ustawa – Prawo wodne i ustawa – Prawo budowlane nie wykluczają się nawzajem, a nawet wzajemnie się uzupełniają.Taka legislacyjna niespodzianka...

Budowa urządzenia wodnego bez uzyskania pozwolenia wodnoprawnego albo zgłoszenia, wiąże się z opłatą w wysokości 2170 zł. Przykładowo może być to pomost dla celów rekreacji (cumowanie jachtów, wędkarstwo…) albo staw rybny. Jeśli dany obiekt nie został ponadto zgłoszony organowi administracji architektoniczno – budowlanej (staroście) albo nie uzyskano pozwolenia  na jego budowę, to właściciel dodatkowo uiści opłatę legalizacyjną „budowlaną”.

Orzecznictwo sądów administracyjnych jasno wskazuje, że wymierzenie jednej opłaty legalizacyjnej (np. tej określonej w ustawie – Prawo wodne) nie wyklucza wymierzenia drugiej (tej określonej w ustawie – Prawo budowlane) i nie oznacza, że inwestor ponosi dwa razy karę za ten sam czyn… Tak więc za samowolę budowlaną można zapłacić dwa razy!