Pomoc publiczna na cele związane z ochroną środowiska – wadliwe przepisy po raz kolejny?

Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych warunków udzielania regionalnej pomocy publicznej inwestycyjnej na cele z zakresu ochrony środowiska (datowany na dzień 24 listopada 2014 roku).  To dobrze, bo należy uściślić warunki przyznawania pomocy finansowej na nowe metody produkcji czy technologie podnoszące poziom ochrony środowiska (tzw. „efekt zachęty”). A, że polskie przedsiębiorstwa potrzebują takiego zastrzyku gotówki, nikogo nie trzeba przekonywać. Nie mówiąc już o tym, że Unia Europejska stawia coraz to nowe, wyśrubowane wymagania wobec państw członkowskich…

Wszystko byłoby w porządku, gdyby nie pewien fatalny błąd legislatorów unijnych, a w konsekwencji polskich (bo nie chcę wierzyć, że to celowe działanie…). Otóż, § 6 ww. projektu stanowi, że pomoc może zostać  udzielona pod warunkiem, że wniosek o jej udzielenie został złożony przed rozpoczęciem inwestycji. Natomiast przez rozpoczęcie inwestycji należy rozumieć podjęcie robót budowlanych (rozpoczęcie budowy w rozumieniu ustawy – Prawo budowlane) lub (sic!) złożenie pierwszego prawnie wiążącego zobowiązania do zamówienia urządzeń, lub jakiegokolwiek zobowiązania, które czynić będzie realizację  inwestycji nieodwracalną (?).  Przez podjęcie robót budowlanych (art. 41 ust. 2 ustawy – prawo budowlane) należy rozumieć:

1)    wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie;

2)   wykonanie niwelacji terenu;

3)   zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów;

4)   wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy.

Jest to zamknięty katalog czynności. Tutaj wszystko się zgadza. Ale druga część definicji „rozpoczęcia inwestycji”? Złożenie pierwszego prawnie wiążącego zobowiązania? Czy to jakiś żart? Niestety nie, komunikat KE Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę  środowiska i cele związane z energią w latach 2014-2020 (2014/C 200/01) wskazuje nam na „pierwsze wiążące zobowiązanie do zamówienia urządzeń lub inne zobowiązanie”! Co ciekawe, pkt 44 Wytycznych jasno określa, że zakupu gruntów oraz prac przygotowawczych, takich jak uzyskiwanie zezwoleń i wykonywanie wstępnych studiów wykonalności, nie uznaje się za rozpoczęcie prac…

            Przekładając z języka „unijnego” na język polski, to tak, jakbym zgłosił się do starosty z wnioskiem o pozwolenie na budowę, tłumacząc, że co prawda, nie jestem jeszcze właścicielem działki budowlanej ale kupiłem już 2 worki cementu, tonę cegieł i kabinę prysznicową, więc jestem na dobrej drodze do budowy domu… 

Do czego może prowadzić opisane wyżej rozszerzenie definicji „rozpoczęcia inwestycji”? Niestety, na przykład do tego: http://www.rp.pl/artykul/10,925004-Wirtualna-elektrownia.html!!! Problem pojęcia „rozpoczęcia inwestycji” był  przedmiotem skargi organizacji ClientEarth przeciwko Polsce do KE – w jej wyniku Polska straciła 33 mln euro dotacji! Moim zdaniem, otwiera się pole do nadużyć przy realizacji inwestycji…

Takie wadliwe zapisy znalazły się już w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2014 roku w sprawie szczegółowych warunków udzielania horyzontalnej pomocy publicznej na niektóre cele z zakresu ochrony środowiska.

Nie sposób pominąć faktu, iż co do zasady, możliwość rozpoczęcia budowy uzyskuje się na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę (chyba, ze wystarczy zgłoszenie…). Warto wskazać również na treść art. 50 ust. 2 ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, który uregulował przedmiotową kwestię w następujący sposób: Podjęcie realizacji instalacji ma miejsce w dniu faktycznego rozpoczęcia procesu inwestycyjnego dotyczącego tej instalacji. Za dzień faktycznego rozpoczęcia procesu inwestycyjnego uznaje się dzień przed dniem 31 grudnia 2008 roku, w którym podjęto prace przygotowawcze na terenie budowy instalacji. Jakby nie było, pomoc państwa na ochronę środowiska ma służyć m.in. ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych…