Opłata produktowa za opakowania i odpady opakowaniowe. Prawo ekologiczne porównawcze cz. 21. Polska vs. Rumunia.

W swojej pracy dostaję wiele zapytań telefonicznych i mailowych odnośnie gospodarki opakowaniami. Przedsiębiorcy pytają o zasady wypełniania i składania sprawozdań, a także o zasady współpracy z organizacjami odzysku opakowań. Informacje, jakie do mnie docierają, nie napawają optymizmem – część tych organizacji zwyczajnie wmawia potencjalnym klientom, że współpraca jest obowiązkowa (mimo, iż zawsze była dobrowolna i ta jest nadal) albo powołują się na rzekome „listy polecające” z urzędów marszałkowskich (nie ma czegoś takiego)!

Pojawiło się nowe rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 lutego 2016 roku w sprawie wzoru formularza sprawozdania za rok 2015 i za rok 2016 (przygotowane jeszcze przez poprzedniego ministra). Miało być prościej, a wyszło jak zwykle… „Zaledwie” 21 stron. Ale zaletą jest scalenie obowiązków sprawozdawczych w jednym formularzu.

Podstawowym problemem legislacji w dziedzinie gospodarki odpadami jest tworzenie przepisów przejściowych i odsyłanie do uchylonych ustaw i rozporządzeń. Cyt. wyżej rozporządzenie wydano na podstawie… ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach, zamiast wydać je na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (dalej jako u.g.o.o.o.). Sorry, taki klimat… Inna sprawa, że sama u.g.o.o.o. sprawia wrażenie „pisanej na kolanie”…

Skoncentruję się jednak na aspekcie finansowym gospodarki opakowaniami. Oficjalnie, opłata produktowa ma na celu: zmniejszenie ilości i szkodliwości dla środowiska materiałów i substancji zawartych w opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz ilości i szkodliwości dla środowiska opakowań i odpadów opakowaniowych na etapie procesu produkcyjnego, wprowadzanie do obrotu, dystrybucji i przetwarzania, w szczególności przez wytwarzanie czystych produktów i stosowanie czystych technologii. Na co dzień widać, że ilość toreb foliowych wcale się nie zmniejszyła…

Polska

Wprowadzający produkty w opakowaniach oraz organizacja odzysku opakowań, którzy nie wykonali obowiązku odzysku lub recyklingu odpadów opakowaniowych takiego samego rodzaju jak odpady opakowaniowe powstałe z tego samego rodzaju opakowań jak opakowania w których wprowadzili produkty (w rozumieniu art. 8 u.g.o.o.o.), są obowiązani wnieść opłatę produktową.

W skrócie: jest to różnica pomiędzy wymaganym i osiągniętym poziomem odzysku lub recyklingu pomnożona przez stawkę opłaty produktowej, określoną w załączniku nr 2 do ustawy. Przykładowo dla odpadów opakowaniowych z aluminium poziom recyklingu wynosi 51%, a dla odpadów opakowaniowych ze  szkła – 61%. Natomiast stawka opłaty produktowej wynosi odpowiednio 1,40 zł za kilogram opakowań  z aluminium i 0,30 zł za kilogram opakowań ze szkła. Opłatę produktową oblicza się oddzielnie w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu  odzysku i recyklingu!

Puste opakowania przywożone do kraju nie podlegają przepisom u.g.o.o.o. w zakresie zapewnienia odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, tak jak produkty w opakowaniach wywożone z kraju. To tak w skrócie...

Problemem pozostaje jednak ustalenie, co jest opakowaniem (to nie żart)!!! Pewną pomocą może być rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2013 roku w sprawie przykładowego wykazu wyrobów, które uznaje się albo nie uznaje się za opakowanie. I tak, opakowaniem będzie folia spożywcza, ale papier do pakowania (sprzedawany oddzielnie) już nie!   

Rumunia

 Ustawa Nr 249/2015 z dnia 30 października 2015 roku o gospodarowaniu opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (weszła w życie  w dniu 2 listopada 2015 roku) wprowadziła wiele zmian na tamtejszym rynku.

         Podobnie jak w Polsce, przedsiębiorcy mogą realizować obowiązki samodzielnie lub za pośrednictwem wyspecjalizowanych podmiotów: w Polsce są to organizacje odzysku opakowań, w Rumunii – „organizacje przeniesienia odpowiedzialności”, które podobnie jak polskie organizacje, podlegają pewnym rygorom administracyjnoprawnym (ostatnio nałożono na rumuńskie organizacje kary w wysokości 19 mln euro za nieprawidłowe gospodarowanie opakowaniami i odpadami opakowaniowymi).

Jeżeli chodzi o stawki opłaty produktowej, to każdy podmiot, który nie osiągnie odpowiedniego poziomu odzysku lub recyklingu musi uiścić opłatę w wysokości 2 lei (2 zł) za każdy kilogram różnicy pomiędzy wymaganym i osiągniętym poziomem odzysku lub recyklingu. Poziom odzysku lub recyklingu dla opakowań szklanych wynosi 60%, a dla wszelkich opakowań metalowych – 50%.   
           Różnicą między polskim a rumuńskim prawem jest możliwość nałożenia dodatkowych kar pieniężnych za nieosiągnięcie poziomów odzysku lub recyklingu (od 10000 do 25000 lei)! Polskim przedsiębiorcom takie kary nie grożą, ale za to nasz ustawodawca przygotował szereg innych „niespodzianek” (patrz art. 56 u.g.o.o.o), o których już kiedyś pisałem…